De weg naar Timboektoe

In Marrakesh op het Djemaa El Fnaaplein staat een bord met daarop een karavaan kamelen en een man in het blauw. Het opschrift is: Timbouctou 53 dagen. In de Draavallei 450km verderop kom je hetzelfde bord tegen. De afstand naar Mali is dan nog 51 dagen. In werkelijkheid is de afstand onoverbrugbaar. Het is de nostalgische verwijzing naar de tijd dat de grenzen open waren en karavanen zich regelmatig verzamelden voor de lange tocht. Nu is het voor de toeristen om ons het gevoel te geven dat het ‘echte’ binnen handbereik is. Belangrijk in de trans Sahara handel waren de Touaregs. De Touaregs zijn een Berberstam die in Noord Mali en Zuid Algerije woont. De mannen staan bekend om hun blauwe gewaden en tulbanden en het pikante feit dat zij gesluierd zouden gaan terwijl de vrouwen dat niet doen. Gesluierd is een groot woord. Ze dragen een stofdoek voor de mond. Meestal zwart wat in sterk contrast staat met de lichtblauwe kleur van de rest van hun ‘outfit’: heel sexy. In Marokko zijn ze inmiddels uitgegroeid tot een ware mythe die voor de toeristen in stand wordt gehouden. Je vraagt je af hoeveel van de in het blauw geklede mannen ook werkelijk Touaregs zijn. De meeste ‘Touaregs’ verkopen tapijten en ‘bibelots’ of begeleiden toeristen op kameel ‘expedities’ in de duinen. Onderschrift: Met de Mercedes op de steile weg over de Tizi-N-Tichka pas waarvan de oostelijke flanken begroeid zijn met eikjes. Meer over mijn werk vind je op mijn website: http://www.petibuchel.com (50 Marokko)

De weg naar Timboektoe

In Marrakesh op het Djemaa El Fnaaplein staat een bord met daarop een karavaan kamelen en een man in het blauw. Het opschrift is: Timbouctou 53 dagen. In de Draavallei 450km verderop kom je hetzelfde bord tegen. De afstand naar Mali is dan nog 51 dagen. In werkelijkheid is de afstand onoverbrugbaar. Het is de nostalgische verwijzing naar de tijd dat de grenzen open waren en karavanen zich regelmatig verzamelden voor de lange tocht. Nu is het voor de toeristen om ons het gevoel te geven dat het ‘echte’ binnen handbereik is. Belangrijk in de trans Sahara handel waren de Touaregs. De Touaregs zijn een Berberstam die in Noord Mali en Zuid Algerije woont. De mannen staan bekend om hun blauwe gewaden en tulbanden en het pikante feit dat zij gesluierd zouden gaan terwijl de vrouwen dat niet doen. Gesluierd is een groot woord. Ze dragen een stofdoek voor de mond. Meestal zwart wat in sterk contrast staat met de lichtblauwe kleur van de rest van hun ‘outfit’: heel sexy. In Marokko zijn ze inmiddels uitgegroeid tot een ware mythe die voor de toeristen in stand wordt gehouden. Je vraagt je af hoeveel van de in het blauw geklede mannen ook werkelijk Touaregs zijn. De meeste ‘Touaregs’ verkopen tapijten en ‘bibelots’ of begeleiden toeristen op kameel ‘expedities’ in de duinen. Onderschrift: Met de Mercedes op de steile weg over de Tizi-N-Tichka pas waarvan de oostelijke flanken begroeid zijn met eikjes. Meer over mijn werk vind je op mijn website: http://www.petibuchel.com (50 Marokko)

De tuinen van Marrakesh

Marrakesh is beroemd om haar prachtige tuinen. De tuinen waarvan de eerste, de Menara tuinen, in het begin van de twaalfde eeuw werd aangelegd floreren in het gunstige klimaat. Door de rijkheid aan tuinen, parken en palmen werd Marrakesh een centrum dat culturele zwaargewichten door de eeuwen heen aantrok van Averroes van Cordoba tot Yves Saint Laurent. Van de laatste is de Majorella tuin, oorspronkelijk aangelegd door de Franse schilder Jacques Majorelle in de kleuren geel en ultramarijn. Verder zijn er de Agdal tuin, de Koutoubia tuin, de Mamounia tuin en de tuin van het Bahia paleis. Geen wonder dat de bewoners van Marrakesh zelf ook graag tuinieren. In de Medina is niet veel plaats voor tuinen. Daarom is men de lucht ingegaan en heeft men de daken als tuin ingericht. Soms zijn er hele perken aangelegd, maar meestal worden er aardewerken potten gebruikt om planten en bomen in te zetten. Onderschrift: Een deel van de daktuin van de Riad Dar Al Jawhara. Het prieel waarin ik zat te tekenen was begroeid met Bougainvillea en de rozen zijn gesnoeid voor de winter. (58 Marokko)

Het Djemaa El Fnaaplein

Het Jemaa El Fnaaplein ligt aan de rand van de Medina van Marrakesh en is de oorspronkelijke Soek of marktplaats van de stad. De soek met alle winkels en werkplaatsen is inmiddels verplaatst naar één zijde van het plein. Op het plein is het een ‘va et vient’ van bezoekers die zich vergapen aan allerlei attracties en zich te goed doen aan heerlijkheden. Aan de buitenkant van het plein staat de Koutoubia moskee waarvan met de bouw begonnen is tijdens de Almoraviden, maar van de iconische minaret voorzien is door de Almohaden. De naam komt van het Arabische woord voor bibliothecaris omdat rond de moskee boeken en pamfletten werden verkocht. De eerste avond in Marrakesh moest en zou ik meteen naar het beroemde Djemaa El Fnaaplein om de sfeer te proeven. Ik had nog niet gegeten, dus ik schoof aan bij een van de vele marktrestaurantjes. Daar zag en proefde ik wat het land te bieden heeft. Het was een bonte, geurige, rokerige en lawaaierige ervaring. Verse etenswaren zoals groenten, vlees, vis en gevogelte waren in grote overvloed uitgestald. Het was moeilijk om te kiezen. Maar toen ik een keuze had gemaakt werd het met een nood vaart gebakken, geroosterd en/of gestoofd en verscheen het op kleine bordjes met brood voor mijn neus. Ik vond het zo’n geweldige ervaring dat ik al etend de berg vers-waren zat te tekenen met aan de leiding een bazige Marokkaanse schoonheid met cowboyhoed. Wat een binnenkomer: heerlijk! (03 Marokko)

Soefi’s

Mohammed de Chauffeur noemde zichzelf een belijder van het Soefisme. Soefisme is een mystieke vaak ‘volkse’ richting in de Islam waarvan de volgelingen door middel van o.a. zang, dans en het opzeggen van de 99 namen van God dichter bij het Goddelijke Zijn proberen te komen. Dat doen ze in Tekke, kloosters, maar ook in Zaoula’s ‘hoeken’ van samenkomst die in bijna ieder dorp in Marokko te vinden zijn. Soefisme is bijna zo oud als de Islam. Er wordt gezegd dat Ali, de schoonzoon van Mohammed en vierde rechtgeaarde Kalief de grondlegger ervan is. In Marokko was Soefisme van het begin af aan erg populair. Er zijn verschillende Soefi meesters (v/m) en ook kloosterorden die hun oorsprong in het land hebben. Ibn Khaldoun zei over de Soefi’s: ze komen tot hun verheven staat door studie, weldoen en ascetisme. Wat ze zodoende aan paranormale gaven verwerven is toevallig maar wel echt. Ze noemen zulke heiligheden ‘daden van Goddelijke genade’. De Almohaden hebben het Soefisme in Marokko aangemoedigd en het als instrument ingezet om de leer van Ibn Toemart te zwaard te verbreiden. Daarvoor hebben ze versterkte Soefi kloosters z.g. Ribat’s gebouwd. Het Soefisme beleeft momenteel een grote opleving als tegenhanger van het ‘fundamentalisme’. Vooral het Soefi adagio ‘kijk eerst naar jezelf en dring je mening niet op aan anderen’ vindt weerklank. Het huidige Soefisme is zelfs begiftigd met een soort Relipop. Menig kilometer die wij maakten ging voorbij op de zoet-sentimentele tonen van liedekens met gekweel over Liefde voor Die Ene Echte in het Arabisch en Engels! Onderschrift: het is geen makkie om het Djemaa El Fnaa plein waar altijd wel een Soefi zang en dans plaatsvindt in een tekening te vatten. Met het fototoestel gaat het beter. (8 Marokko)

De Almohaden

Zo goed als vrouwen en Joden het hadden onder de Almoraviden zo slecht kregen ze het onder de Almohaden. De Almohaden zetten echter wel de steun aan filosofie en bouwkunst voort. Hun bouwstijl was vooral sober zoals de iconische minaret van de Koutoubia moskee, de poorten van Fez en de muren van Marrakesh. Net als de Almoraviden kwamen zij voort uit een herinterpretatie van de Islam. Dit keer was de 11de eeuwse Ibn Toemart de grote inspirator. Na een studie in Cordoba en Bagdad kwam de jonge Ibn Toemart in Marrakesh fulmineren tegen de zedeloosheid van de elite en de vrijheid van de vrouwen. Hij werd uit de stad verjaagd en vestigde zich in Tinmel in het hart van zijn stamgebied in de Hoge Atlas. Hij riep zichzelf uit tot Mahdi ‘wijzer van het juiste pad’: een soort Messias in de Sjiitische traditie. Van zijn hand zou een Koran in het Berber verschenen zijn waar echter nooit sporen van zijn teruggevonden. Hij maakte de onplaatsbaarheid en onstoffelijkheid van God tot centraal dogma. Daaraan ontleende de ‘beweging’ z’n naam: Al Moewahhidoen verbasterd tot Almohaden. Hun rijk beheerste behalve gebieden in Spanje de hele Maghreb. Na een periode van grote bloei viel het rijk in de 13de eeuw uiteen en werd het een makkelijke prooi voor opkomende machten. Onder de Almohaden kwam het Soefisme tot grote bloei. Onderschrift De moskee van Tinmel in de vallei van de Oued N’Fiss is door Ibn Toemart gesticht. Het wordt in goede staat onderhouden, maar heeft zijn status als moskee verloren schijnbaar vanwege het Sjiïtische karakter van de stichter. Daardoor mogen ‘ongelovigen’ het nu wel bezoeken. (14 Marokko ZW)

Marrakesh de koninklijke stad

Marrakesh ligt in de Haouz een vruchtbare vlakte aan de voet van de Hoge Atlas. Het klimaat en de watervoorziening is er gunstig. Doordat er naast het water dat van de bergen komt er ook regelmatig een bui valt, stroomt het water niet alleen weg in rivieren, maar siepelt het onder de grond en blijft. Door deze gunstige omstandigheden hebben Berbers de plek al sinds neolithische tijden bewoond. In de tweede helft van de 11de eeuw is Marrakesh gesticht door Joesoef een telg uit de Berber dynastie der Almoraviden. Joesoef heeft samen met zijn vrouw Marrakesh van kampement tot stad gemaakt. Zij hebben Marrakesh het karakter gegeven van stad te midden van de palm- en olijfgaarden. Dat nu nog gekoesterd wordt. Joesoef heeft de watervoorziening veilig gesteld door een systeem van Khettara aan te laten leggen. Hij en zijn vrouw schaften ook alle belastingen af, behalve die genoemd zijn in de Koran. Hierdoor kon de handel en kunsten opbloeien. Onder hen werd Marrakesh ook het centrum voor de trans Sahara handel en kreeg het contact met de rest van de Maghreb. Helaas zijn veel van hun bouwwerken vernietigd door de dynastie die na de Almoraviden kwam: de Almohaden. Marrakesh als zetel van de macht sprak sindsdien zo tot de verbeelding dat ‘in het buitenland’ de namen Marokko en Marrakesh onderling inwisselbaar werden. Onderschrift: In de Medina van Marrakesh (62 Marokko)