Het Atlasgebergte

Het landschap van Marokko wordt bepaald door het Atlasgebergte. Het loopt als een ruggengraat van beneden tot boven door Marokko heen en gaat verder tot in het noorden van Algerije en Tunesië. In Marokko wordt het gebergte opgedeeld in de Anti Atlas, de Hoge Atlas en de Midden Atlas. Het Rifgebergte aan de Mediterrane kust wordt niet tot de Atlas gerekend. De bergketen vormt in Marokko de waterschei tussen de vruchtbare kustvlakten in het westen waar de Atlantische luchtstromen die tegen de Atlas aanbotsen voor regen zorgen en de Sahara in het oosten en zuiden waar de watervoorziening afhankelijk is van de waterstromen die aan die kant naar beneden vloeien. Geen wonder dat de grote bevolkingscentra altijd aan de westkant van de waterschei gelegen hebben. Het gebergte is ruig en onherbergzaam. De begroeiing is vooral op de westelijke hellingen en waar het afbuigt naar het westen, op de noordelijke hellingen. Maar verstopt in de vouwen en kloven aan de oost- en zuidkant zijn her en der vruchtbare valleien. Er zijn maar een handvol wegen die zich over de Hoge Atlas heen slingeren. De oude karavaanroute van Mali naar Marrakesh is er één van. Het hoogste punt van de Atlas is de berg Toubkal (4165m). Na de Kilimanjaro is het de hoogste berg van Afrika. Onderschrift:De sneeuwschuiver staat klaar boven op de pas Tizi-n-Tichka op 2260m hoogte. Nu de sneeuw nog

De Ligging van Marokko in de wereld

Marokko ligt in de noord-west hoek van Afrika. De Middellandsezee bepaalt de noord grens en de Atlantische Oceaan de westgrens. In het oosten grenst Marokko aan Algerije en in het zuiden aan Mauritanië. Waar de Middellandsezee uitkomt in de Atlantische Oceaan is een engte met de naam Straat van Gibraltar. De rots van Gibraltar en de rots waar Tanger op ligt zijn tegenover elkaar gesitueerd. In de Griekse tijd heette dat de zuilen van Hercules. De Sahara woestijn dringt in het zuiden en een groot deel van het oosten Marokko binnen. Na 1975 heeft Marokko zich de West Sahara toegeëigend. Een zeer spaarzaam bewoond woestijngebied dat tot Spanje behoorde. Daardoor is het aandeel van de Sahara in Marokko nog groter geworden. Cultureel heeft Marokko veel overeenkomsten met de Noord Afrikaanse landen Algerije en Tunesië, maar vooral met Spanje waarmee het een rijk Islamitisch verleden deelt. In het Sahara gebied deelt Marokko de geschiedenis met de volkeren in de landen ten zuiden van de Sahara zoals Mali en Niger. Het meest kenmerkende aan de ligging van Marokko is dat het te ver was voor de Ottomanen die hun invloed in de Arabische en Noord Afrikaanse wereld in de 16de eeuw vestigden en het pas na de 1ste Wereld Oorlog verloren. Daardoor heeft het land gedurende 450 jaar een eigen koers kunnen varen voordat het slachtoffer werd van de graaizucht van de Europese koloniale machten. Onderschrift: Deze oude dames namen een bezoek aan de wekelijkse Souk van Sidi Ifni te baat om in de Atlantische Oceaan te gaan pootje baden

Reizen in het Simulacrum

Het Simulacrum is een verzonnen werkelijkheid die als echt ervaren wordt. Bekend is het verhaal uit de Griekse Oudheid waarin tijdens het jureren van een schilderswedstrijd de commissieleden vragen om het gordijn weg te halen dat voor het schilderij hangt. ‘Maar dat is het schilderij!’ was het antwoord. Over die echtheid die wij denken te kennen heeft de Franse filosoof Baudillard diep nagedacht. Hij heeft er meteen allerlei morele waarden aan gekoppeld, waarvan ik denk: nou en?! Los daarvan heeft hij wel gelijk dat we wat wij in vele gevallen als werkelijkheid ervaren, baseren op iets dat uit een indirect weten komt. Deze ‘kennis’ wordt ons verschaft door ‘de media’. Hij haalt hierbij aan dat iedereen weet hoe een neerstortend vliegtuig er uit ziet, omdat het vele malen is ‘gesimuleerd’ op TV animaties. Zoals de herkomst van het woord bewijst, is deze ‘veronderstelde’ werkelijkheid niet iets van onze tijd alleen. Dankzij verhalen en geschriften van anderen over bijv. verre streken, dachten kamergeleerden te weten wat daar speelde en gebruikte dat waanidee in hun ‘wetenschappelijke’ publicaties. Het gevormde beeld is ‘waarheid’ geworden. Voorts gaat het een heel eigen leven leiden. Toerisme is sterk schatplichtig aan het simulacrum en helemaal in Marokko. Als toerist wil je graag in de waan leven dat je het ‘echte’ Marokko beleeft. Je beleeft echter een speciaal voor jou geschapen werkelijkheid: een omgeving gecreëerd door mensen die voor jou een simulacrum vormgeven. Jij voelt je daarin goed omdat je denkt dat het ‘echt’ is. Wat het inmiddels ook is. Onderschrift: De daktuintent van pension Riad Dar Khimissi in Marrakesh: zoals de echte Marokkanen leven?

Marokko getekend

Tekenen bleek een genot in Marokko. Ik kon eigenlijk overal neerstrijken waar ik maar wilde. En omdat één van mijn belangrijkste wensen was te kunnen tekenen, werd mij dat ook wel erg makkelijk gemaakt. Bert van Het Vliegende Nijlpaard effende de weg. Zij vroeg mensen of ik hen in hun omgeving kon tekenen en kreeg nooit ‘Nee’ op het request. Die ene keer dat ik zelf de vraag aan verschillende schoenmakers stelde, kreeg ik telkens een negatief antwoord. Marokkanen bleken natuurlijke modellen te zijn. Ze schoten nooit in een kramp als ik ze begon te tekenen, maar gingen gewoon door met waar ze mee bezig waren. De moderne media deden de rest. Snel een foto met de telefoon gemaakt en naar het model verzonden of een copyrette gezocht en een kopie van de tekening gemaakt. Bert zorgde ervoor dat ons verblijf altijd een dakterras had, zodat ik ‘van boven af’ kon tekenen. De eerste reizen hadden we een auto met chauffeur waardoor we overal konden stoppen voor een tekening. Later huurden we een auto. Omdat de keuze aan tekenmogelijkheden zo groot was, ging ik al snel onderwerpen uitselecteren. Tenslotte kwam de focus vooral op economische activiteiten te liggen. Onderschrift: Sanahe het kamermeisje van het pension Riad Zahra in Meknes

Marokko verbeeld

Op veel plekken in Marokko met name in hotelkamers en in restaurants hangt een print van een erg gelikt schilderij dat een Marokkaanse gastheer in Marokkaans tenue voorstelt die zijn (onzichtbare) gasten Marokkaanse thee op de Marokkaanse manier inschenkt. Ik heb vaak aandachtig naar de voorstelling gekeken. Het had ook een foto kunnen zijn. Dat het op een schilderachtige wijze in beeld is gebracht heeft vast een diepere betekenis. Ouderwets, moet het overkomen, maar tegelijk mag het beslist niet versleten of derde wereldachtig zijn. Het moet een moderne, welvarende vitaliteit uitstralen. En dan de voorstelling: oude waarden die in ere gehouden worden. Daar denk je meteen aan als je het ziet. De Dacia Duster staat in de carport, hij doet aan joggen en neemt zijn vrouw mee voor ‘city breaks’ , maar als hij zijn gasten mee naar huis neemt, is hij net als zijn vader en grootvader voor hem waren: op een traditionele manier gastvrij. De prent hangt in mijn hotelkamer en ik ben niet bij een Marokkaan thuis, maar toch moet ik het gevoel krijgen dat ik nu weet hoe ‘s lands wijs is. Thee als metafoor voor gastvrijheid: je krijgt het in ieder B&B bij aankomst aangeboden en dat is wel echt. Onderschrift: Uwe vindt zijn aller eerste Marokkaanse thee bij aankomst in Marrakesh veel te zoet.

Wat te verwachten

Voordat je op reis gaat maak je ongelooflijk veel keuzes. Welk land wil je bezoeken? Wat wil je er zien? Wat hoop je er te beleven? Hoeveel geld wil je uitgeven? Daar begint het al mee. Als je je daarover een beeld hebt gevormd, komen de details aan bod. Wil je rondreizen of toch maar liever op één plek blijven? Wil je een ‘do’ of een ‘don’t’ tijd hebben? Wil je het land ‘leren kennen’ of wil je alleen maar genieten van ‘de zon’, ‘de zee’ of ‘je favoriete vrijetijdsbesteding’? De antwoorden daarop bepalen je verwachtingspatroon. Ik wilde Marokko bezoeken. Waarom? Omdat ik de reis wilde laten verzorgen door Het Vliegende Nijlpaard en Bert de reisadviseur, daar al was. In Marokko wilde ik eigenlijk alleen maar rondkijken. Ik hoopte stilletjes dat ik er veel kon tekenen en ik wilde niet veel geld uitgeven, maar genoeg zodat ik comfortabel kon reizen. Ik wilde rondtrekken, maar niet voortdurend kilometers maken. Ik koos voor een ‘don’t’ tijd, maar toch wilde ik het land wel ‘leren kennen’: vanachter mijn tekenblok dat wel. Uiteindelijk ben ik drie keer achter elkaar gegaan, omdat het land gewoon te groot was om het in één keer ‘te doen’. Onderschrift: Ten zuiden van Mirleft aan de Atlantische Oceaan. Christina en een onbekende dame genieten van de avond zon.

Reizen naar een onbekend land

Deel 1 Een introductie 1 reizen naar een onbekend land Als je naar een vreemd land gaat, reis je in vertrouwen. Je vertrouwt erop dat de mensen je niet met achterdocht en vijandigheid zullen ontvangen. Of erger nog: dat ze je naar het leven staan. Toch kijk je op de site van het ministerie van Buitenlandse Zaken of het er veilig is en voor alle zekerheid sluit je een reisverzekering af tegen eventualiteiten. Voorts zoek je op het internet naar hotels en leest aandachtig wat reizigers er over geschreven hebben voordat je boekt. Je dekt je helemaal in en dan nog bekruipt je de nacht voor je vertrek een angstige twijfel... 'People are strange, when you're a stranger', zingt Jim Morrison van de Doors en zo is het. Het vreemdeling zijn, maakt je kwetsbaar in den vreemde. Je zoekt naar en hoopt op tekenen die je vertrouwen geven. En hoopt ondanks dat je twijfelt dat jouw gestelde vertrouwen dat je geeft door een vreemd land te bezoeken niet beschaamt wordt. Deze twijfel slaat in één klap om bij de eerste tekenen van hartelijkheid bij aankomst. Het is niet voor niets dat in de Koran het verhaal uit de Genesis over Lot en de engelen in de ongastvrije stad Sodom, vele malen voorkomt en geldt als één van de grote waarschuwingen. De profeet Mohammed die een tijd lang karavanen voor zijn vrouw Khadija geleid had naar Syrië en terug, wist hoe belangrijk een prettige ontvangst bij aankomst in een vreemde omgeving was en hoe hulpeloos een reiziger is als er iets mis gaat. Onderschrift: Op weg naar Tanger. ‘We zaten samengepakt in een kleine DC 787 waarvan het binnenwerk erg aangetast was door entropie. De stoel van Bert wilde niet ‘in the upright position’ en mijn armleuning zat nergens meer aan vast. Het was alsof Royal Air Maroc geen belang had bij een goede verbinding met de Marokkaanse achterban in Nederland.‘

Voorstel indeling boek

Tekenend door Marokko Deel 1 Tekenen in Marokko (wat ik ontdekte) reizen in het simulacrum, Marokko op de wereldkaart, Islam in Marokko. Deel 2 Verhalen die verteld worden (wat ik heb opgestoken) de Sahara, Berbers, Joden, Bert Flint, Ibn Khaldoun, de economie van de Souk, les cooperatives feminin, het eten Deel 3 Zes steden Marrakesh, Meknes en Fez, Tanger, Tetouan en Nador Deel 4 Op weg De weg van Marrakesh naar Ouarzazate. De weg van Marrakesh naar Taroudant. Over de Rif. Door de Draavallei, Van Agadir naar Sidi Ifni, Door de Anti Atlas Deel 5 Vreemdelingen tussen de Berbers Romeinen, Arabieren, Moulay Idris, Slavernij, Paul Bowles, Spanjaarden en Fransen Deel 6 Berbers in den Vreemde Piraten, Riffijnen, Ahmed Aboetaleb, Berbers in de arabische literatuur, enz enz Deel 7? Plekken Bijzondere locaties die niet eerder aan bod zijn gekomen